De meeste golfers zijn bekend met het hemeltergende fenomeen yips. Yips is spreektaal voor een plotseling en onverklaarbaar verlies van controle over de fijne motoriek van de onderarm en/of hand bij golf. Onverklaarbaar? Neuroloog Erik van Wensen maakt er zijn levenswerk van om dit onverklaarbare verklaarbaar te maken.
Yips bij het putten of yips bij het chippen. Erik van Wensen is zogezegd ervaringsdeskundige. Erik golft vanaf zijn 15e levensjaar en in 2006 op zijn 36e was er ineens die rare lange putt waarbij er een ‘tic’ in de rechteronderarm zich voordeed. Nu in 2024 zijn de verschijnselen behoorlijk verergerd, puttyips, chipyips en eigenlijk alles wat je er nog meer bij kunt voorstellen.
Erik was er snel van overtuigd dat yips een neurologische aandoening is en dook in de geringe beschikbare medische literatuur, startte eigen onderzoeken naar alle verschijningsvormen en heeft nu na zo’n 10 jaar studie een hypothese over de oorzaak die medisch gezien bewezen moet gaan worden. Tussentijds heeft Erik al zo’n 5 medische studies met verschillende co-auteurs gepubliceerd in vooraanstaande medische tijdschriften zoals het Nederlands Tijdsschrift voor Geneeskunde en Tremor and Other Hyperkinetic Movements.
Erik van wensen is daarmee inmiddels de autoriteit op het gebied van Taak-Specifieke Dystonie (TSD) bij Sporters, zoals de medische term voor yips luid. Maar deze TSD verstoort niet alleen het putten of chippen bij de verbijsterde golfers maar ook bij andere sporten kan zich deze vreemd aandoende neurologische stoornis ontwikkelen. Bekend daarvan is de ‘zwabbervoet’ van schaatser Gerard Kemkers, ‘keuitis’ die het einde van de professionele carrière van zevenvoudig wereldkampioen snooker Stephen Hendry betekende of ‘darteritus’ die het normaal gooien van de dartpijl volledig verstoort. Ook schrijvers en musici kunnen een vorm van Taak-Specifieke Dystonie ontwikkelen.
Uit de eerste basale onderzoeken kwam al naar voren dat bij 25 % van de yippers (deze term is zeker niet oneerbiedige bedoeld) de stoornis na verloop van tijd verergert. Daarnaast heeft zelfs zo’n 10 % van alle golfers last van yips en faalangst en/of spanning vergroot de heftigheid van de aandoening. Overige indicatoren die de kans van het ontstaan van yips vergroten zijn: het mannelijk geslacht, genetische aanleg, roken of gerookt te hebben, al lang golfen en een lage handicap.
Dan nu het belangrijkste, speciaal voor alle yippers:
Is er een oplossing oftewel is de aandoening medisch te verhelpen?
Erik van Wensen: “Verwacht nu nog geen definitieve oplossing maar er is al wel een potentiële behandelmethode.”
“Stel een yipper bezoekt mijn werkkamer op de FSG Sportcampus in Apeldoorn. Om te beginnen luister ik naar het gehele verhaal van de ontwikkeling om andere stoornissen uit te kunnen sluiten. Er volgt een neurologisch onderzoek en dan volg de uitleg. Bij puttyips bijvoorbeeld, bij een rechtshandige golfer, wordt de puttbeweging aangestuurd vanuit de linkerhersenhelft. De onderarmspieren kunnen dan last hebben van pronatie (dichtdraaien) en supineren (opendraaien). Het verstoort daarmee de normale puttbeweging. Om dit te voorkomen wordt de contralaterale aansturing dominant gemaakt. D.m.v. gebruik te maken van de ‘reverse grip’ wordt de aansturing vanuit de rechterhersenhelft dominant gemaakt. Op deze wijze heeft neuroloog Erik van Wensen ook Nederlands beste en meest succesvolle golfer kunnen helpen.
Ook de komende jaren zal Erik blijven werken aan een definitieve oplossing.
Nu bevindt zijn onderzoek zich in het stadium van indirect bewijs van een neurologische oorzaak voor yips. Zodra de neurologische oorzaak significant aangetoond is met behulp van electromyografie (EMG), zoals het in de medische wereld betaamd, is de vervolgstap om dit in spieren met echografie, of in de hersenen zelf met functionele MRI-scans, aan te tonen. Echter dat is een kostbare zaak en Erik van Wensen is logischerwijs op zoek naar ‘funding’. Meer daarover vindt u op de website van de Sport Dystonie Stichting. (https://www.sportsdystonia.com)
Erik van Wensen: “Hoe vervelend is het om als golfer het plezier in golf kwijt te raken. Golf heeft een langdurige, lage fysieke intensiteit en kan tot op latere leeftijd beoefend worden dus het is een extreem gezonde sport. Ik wil graag golfers en sporters helpen, als dokter en golfer, zodat zij met plezier kunnen blijven spelen, dat is goed voor de gezondheid en dus voor de gezondheidszorg”.
Het belangrijkste is dan ook aandacht voor die zo vervelende yips. Wellicht kan de NGF, met haar nieuwe directeur Jan van Marwijk, daar een rol in spelen. Ten slotte heeft 10% van de Nederlandse golfers aangesloten bij de NGF een vorm van yips. De meest bekende golfende yippers Ernie Els en Bernard Langer zouden hun wereldwijd bekende namen kunnen verbinden aan ‘Golf Science’ om op internationaal niveau te werken aan samenwerkende en golf gerelateerde wetenschap. Zijn er bekende Nederlandse golfers die bij hen een ‘balletje zouden kunnen opgooien’ maar dan wel zonder die plotselinge taak specifieke ongecontroleerde beweging?
Ben je een yipper en wil je meehelpen aan onderzoek? Zoek dan contact met neuroloog Erik van Wensen via www.sportdystoniecentrum.nl.
McThoth
